U zou voortaan bij alles wat u onderneemt een onderscheid kunnen gaan maken tussen wat u in de externe wereld wilt bereiken, uw bedoeling, en wat u voor uzelf wilt bereiken, uw doel. In uw interne wereld wilt u uw best doen om uw externe doel te bereiken en niets anders. Het is uw interne doel om alles in het werk te stellen wat redelijkerwijs in uw vermogen ligt om uw externe bedoeling te bereiken. Besef daarbij dat u over het bereiken van uw externe bedoeling maar een heel beperkte invloed kunt uitoefenen, terwijl u over uw interne doel een absolute en onfeilbare controle hebt.
Beschrijf in uw dagboek een activiteit die niet zo uitpakte als u had verwacht en gehoopt. Was u verrast door het uiteindelijke resultaat? Had u de andere uitkomst kunnen voorzien als u er beter over had nagedacht? Had u het anders kunnen aanpakken? Was er een compromis mogelijk, een alternatief dat hoewel niet ideaal toch aanvaardbaar was? Hoe zou het er hebben uitgezien als u een scheiding had aangebracht tussen uw bedoeling en uw doel. Als u in de toekomst een soortgelijke activiteit wilt uitvoeren, pakt u het dan anders aan? Houd u dan meer rekening met eventualiteiten die uw plannen in de war kunnen schoppen?
Kies nu drie of vier activiteiten die u heeft gepland voor de komende weken. Bedenk hoe u kunt proberen die activiteiten 'onder voorbehoud' uit te voeren. Denk niet alleen over wat u wilt bereiken, wat uw bedoeling is, maar ook hoe u het wilt gaan doen. Wat zou er kunnen gebeuren waardoor uw bedoelingen worden gedwarsboomd? Benadruk dat het vooral uw doel is om uw best te doen. Dat is iets waar u controle over hebt. Het is echter maar de vraag of u ook zult bereiken wat u wilt bereiken. Daar heeft u geen (volledige) controle over. Als u deze taken eenmaal hebt uitgevoerd, beschrijf dan in uw dagboek hoe goed of slecht het gegaan is. Gingen de zaken zoals u had verwacht? Lukte het u om 'onder voorbehoud' te handelen? Heeft u er voordeel van gehad?
Tijdens de voorbereiding van uw dag in uw ochtendmeditatie kunt u zich alvast de mogelijkheid van tegenslag en tegenwerking voor de geest halen. Natuurlijk ook een stoïcijn heeft liever dat alles gladjes en volgens planning verloopt, maar hij houdt altijd in zijn achterhoofd de mogelijkheid open dat de uitkomst van zijn handelen niet het gewenste resultaat oplevert. Alleen de intentie waarmee hij iets doet ligt wel volledig in zijn macht. Een stoïcijn probeert dan ook goedgemutst en ethisch verantwoord in overeenkomst met de natuur te handelen. Zeg dus voortaan in uw ochtendmeditatie: ‘ik wil x, y en z gaan doen, maar ik doe het onder voorwaarde dat niets mij belemmert om het ook echt uit te voeren’. Bedenk allerlei dingen die aan uw plannen in de weg kunnen staan en zeg tegen uzelf dat u die tegenslagen gelijkmoedig zult accepteren als ze ook echt gebeuren. Het gaat erom dat je je best doet. Doe uw best en laat verder gebeuren wat er gebeurt.
Het blijft echter niet bij het handelen onder voorbehoud en het accepteren dat de wereld zich niet altijd ontwikkelt zoals u dat het liefst zou zien. U moet niet alleen uw maximale inspanning leveren om uw doelen te verwezenlijken, maar wanneer de dingen vervolgens anders lopen dan u had gehoopt, moet u dat lot zelfs omarmen. U moet uw lot liefhebben. U moet het onvermijdelijke liefhebben en zelfs willen dat het niet anders gebeurt dan dat het gebeurt. Het ‘amor fati’ uit een eerdere les. ‘Amor fati’ zoals niet de stoïcijnen maar Nietzsche het noemde. Nietzsche geeft echter prachtig weer wat de stoïcijnen bedoelden. Het is daarbij natuurlijk wel essentieel dat u het onderscheid maakt tussen de dingen waarop u invloed kunt uitoefenen en de dingen op welke u die invloed niet hebt. De dingen waar u geen invloed op hebt mogen u echter niet alleen niet van de wijs brengen, u moet ze zelfs met liefde aanvaarden. Aanvaarden als datgene wat de natuurwetten nu eenmaal voor u in petto hebben. De sterk door het stoïcisme beïnvloede Nederlandse filosoof Spinoza (1632-1677) zei het zo:
“Het is inmiddels wel duidelijk dat we niet beschikken over de absolute macht om dingen buiten ons aan te passen aan onze behoeften. Niettemin moeten we kalm de dingen ondergaan die ons overkomen en die ingaan tegen ons voordeel; als we ons ervan bewust zijn dat we onze plicht hebben gedaan en dat de macht waarover wij beschikken niet zover gaat dat wij die dingen hadden kunnen vermijden, en dat we een deel zijn van de Natuur, aan wier ordening wij zijn onderworpen. Als wij dat duidelijk en onderscheiden begrijpen, dan zal dát deel van ons dat begrijpen wordt genoemd en dat het beste deel van ons is, daarmee totaal tevreden gesteld zijn en het zal streven te volharden in deze voldoening.”
De stoïcijnse ‘amor fati’ betekent natuurlijk niet dat u de dingen die u overkomen zomaar passief en gelaten over u heen moet laten komen. Het ‘amor fati’ concept schrijft geen kritiekloze acceptatie voor van alles wat u doet en u overkomt. Het lot is niet iets dat zich alleen buiten u afspeelt. Het overkomt u, maar u hebt wel degelijk een keuze in de manier waarop u met het lot omgaat. Met die keuze kunt u iets, hoe weinig ook, aan dat lot veranderen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten