Een groot deel van het rotgevoel van een tegenslag ligt erin dat ongelukken vaak onverwacht komen. Het heeft daarom nut om u alvast voor te bereiden op de ellende die u mogelijk te wachten staat. De stoïcijnen hebben daar een krachtige en zeer effectieve oefening voor. Het is wel een nogal vervelende oefening, maar ja ik heb u nooit wijsgemaakt dat het beoefenen van stoïcisme alleen maar gezellig en leuk zou zijn. Bij deze oefening is het de bedoeling dat u zich gaat inbeelden dat uw ergste angsten werkelijkheid worden. Dit betekent niet dat stoïcijnen u in een notoire zwartkijker willen veranderen. Stoïcijnen zijn geen pessimisten, maar realisten. Ze weten dat het leven nu eenmaal wel eens anders loopt dan u had gehoopt en willen dat u daar mentaal op voorbereid bent.
Er gebeurt iets wat u belet te doen wat u van plan was, of er ontstaat een situatie die u juist liever had willen voorkomen. U kunt die akelige toestand met gelijkmoedigheid tegemoet treden en proberen er het beste van te maken of u begint te schoppen en schreeuwen. In beide gevallen gebeurt er hetzelfde, maar in het eerste geval bespaart u zichzelf een heleboel ellende. De hier, nogal kort door de bocht, omschreven oefening wil u helpen om voor de prettigere reactie te kiezen. De stoïcijnen noemen deze oefening de ‘premeditatio malorum’. Deze premeditatie is jammer genoeg geen toverstokje waarmee u altijd kunt voorkomen dat u zich rot gaat voelen als het misloopt.
Toch heeft de ‘premeditatio’ een aantal duidelijke voordelen boven de gebruikelijke donderslag bij heldere hemel waar de gemiddelde rasoptimist aan wordt blootgesteld. Om te beginnen schakelt u het verrassingselement van het ongeluk uit. Daarnaast verdient het altijd de voorkeur om u op het moment dat het onvermijdelijk is geworden dat het misgaat te realiseren dat ook ellende neutraal is. Alles wat niet met uw virtuositeit te maken heeft dient u als onbelangrijk te beschouwen. De situatie is onwenselijk en u had hem liever vermeden als dat had gekund, maar als rechtgeaard stoïcijn weet u dat u door van streek te raken niets oplost. Sterker nog u gaat zich gegarandeerd nog ellendiger voelen als u aan de tegenslag ook nog eens een hele lading zelfverwijten gaat toevoegen. Daarnaast zult u als u van streek bent heel wat meer moeite hebben om adequaat te reageren op de toestand waar u in terecht bent gekomen. Uw gevoel van malaise vertroebelt uw geest en belet u om helder te denken en te doen wat onder de omstandigheden redelijk is. U bent zo verward dat u niet langer kunt doen wat redelijkerwijs in uw belang is.
U kunt voorzichtig beginnen door iedere keer als u geconfronteerd wordt met het ongeluk of de pech van een ander bij uzelf te zeggen: ‘Dat had ook mij kunnen overkomen’. Als u dat een poosje gedaan hebt kunt u overschakelen op de echte oefening. U gaat zich zo realistisch en levendig mogelijk voorstellen dat u zelf iets akeligs overkomt. Het maakt niet uit dat dit u een wat ongemakkelijk gevoel geeft, dat is zelfs de bedoeling. Door deze oefening een aantal malen te herhalen zult u merken dat dat gevoel van onbehagen langzaam maar zeker minder wordt. U herhaalt de oefening meerdere malen en meerdere dagen achter elkaar. Op een gegeven moment zal de oefening u zelfs gaan vervelen. Dan hebt u uw doel bereikt en is het moment aangebroken om een andere tegenslag uit te kiezen om mee aan de slag te gaan. In de moderne psychologie wordt dit wel ‘imaginaire exposure’ genoemd. Deze voorbereiding op mogelijke toekomstige ellende kan u helpen om uw mentale evenwicht te bewaren als alles misloopt.
Deze stoïcijnse techniek is niet geheel zonder gevaar, en ik moet toegeven dat ook uw schrijver gevoelig is voor dit gevaar. Door al dat doemdenken loopt u het reële risico dat u uzelf allerlei angsten aanpraat en een rasechte pessimist wordt. Verlammende angsten en depressies liggen daarbij op de loer. Het glas is altijd half leeg in plaats van half vol. Het zijn uw karakter en sociale omgeving die uw gevoeligheid voor dit gevaar bepalen. Het is dan ook verstandig om niet direct met een al te emotioneel beladen situatie te beginnen. Stel u eerst een kleine relatief onbetekenende tegenslag voor. Als dat u goed afgaat kunt u overstappen op grotere problemen. Door zo stapje voor stapje van totaal onbelangrijke tegenslagen naar steeds ernstigere gebeurtenissen op te klimmen willen de stoïcijnen u voorbereiden op een serieuze crisis. Ze weten ook wel dat hun methode niet perfect is en dat het onwaarschijnlijk is dat u ooit volledig immuun zult worden voor tegenslagen. Maar dat hoeft ook niet. Het is al een goed begin als u minder snel overstuur raakt bij de kleinere tegenslagen. De techniek van de ‘premaeditatio malorum’ kan u daarbij van dienst zijn. Hoop op het beste, maar bereid u voor op het ergste.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten