Wappies dat zijn toch die mensen die stellige beweringen doen op basis van halve en hele verzinsels gebaseerd op complottheorieën. U bent natuurlijk heel anders dan die rare complotdenkers en denkt ongetwijfeld dat u uw standpunten altijd in de eerste plaats op feiten baseert. Jammer genoeg is dat maar zeer de vraag en bent u waarschijnlijk toch ook een wappie. Uit neurowetenschappelijk onderzoek blijkt dat de kans groot is dat u aan zelfoverschatting leidt. Mensen, ja ook u, blijken hun meningen vooral op basis van emoties te vormen. Angst, minachting, woede en verlangen spelen een grotere rol dan zoiets saais als feiten. Nieuwe feiten zijn slechts uiterst zelden in staat om mensen van gedachten te doen veranderen.
Het is ontzettend moeilijk om uw gedachten en gedrag te veranderen wanneer u geconfronteerd wordt met nieuwe informatie die indruist tegen uw overtuigingen. Uw wereldbeeld begint zich al tijdens uw kindertijd te vormen en zorgt er voor dat u gesocialiseerd raakt binnen de culturele context waarin u opgroeit. Dit wereldbeeld wordt in de loop der tijd versterkt door de sociale groepen waarin u verkeert en de media die u frequenteert. Het zo ontstane wereldbeeld gaat de werking van uw hersenen beïnvloeden. Uw hersenen vormen fysieke neurale verbindingen waaruit bepaalde denkpatronen ontstaan die niet zomaar veranderen. Dit alles gaat bepalen hoe u over uzelf denkt en hoe u met de wereld omgaat.
Als nieuwe feiten in strijd met uw wereldbeeld lijken te zijn dan voelt dat als een aanval op uw persoonlijke identiteit. In plaats van uw wereldbeeld in twijfel te trekken zorgt dat er vaak juist voor dat u verhard in uw standpunt. U voelt een welhaast fysieke weerstand tegen het veranderen van uw gedachten. Deze weerstand is volkomen natuurlijk en tot op zekere hoogte zelfs onvermijdelijk. De neurale netwerken die uw denkpatronen en daarmee uw wereldbeeld bepalen laten zich nu eenmaal niet zomaar veranderen door één of ander opstandig feitje.
In een ideale, stoïcijnse, wereld zouden rationele mensen die bewijzen tegenkomen die hun overtuigingen tegenspreken die feiten evalueren en hun opvattingen dienovereenkomstig veranderen. Maar zo gaat dat in de echte wereld nu juist niet. Er bestaat een cognitieve vooringenomenheid tegen nieuwe feiten die indruisen tegen uw overtuigingen. In plaats van te evalueren wat u tot nog toe voor waar aannam heeft u een ingebakken biologische neiging om alles wat in strijd is met uw wereldbeeld te verwerpen.
U voelt u bedreigt als u via het nieuws, sociale media of gesprekken met anderen gefronteerd wordt met feiten die suggeren dat uw huidige overtuigingen niet juist zijn. Deze reactie is vooral sterk wanneer de overtuigingen in kwestie uw persoonlijke identiteit lijken aan te vallen. Het voelt als een aanval als uw sterkste overtuigingen worden uitgedaagd. De confrontatie met feiten die niet in lijn zijn met uw wereldbeeld heeft vaak een averechts effect. Ze versterken uw oorspronkelijke overtuigingen in plaats van ze juist zwakker te maken. U zet uw hakken in het zand en wordt koppig en zelfs agressief.
Als stoïcijn wordt er echter van u verwacht dat u zich op de feiten richt. U moet bereid en in staat zijn om op basis van nieuwe inzichten van mening te veranderen. Dat is niet eenvoudig. Bewijzen die zich tegen uw wereldbeeld lijken te richten veroorzaken een fysiek gevoel van afkeer. Ze voelen als een aanval op u als persoon. En dat is nog niet alles. Er is ook nog een cognitieve vooringenomenheid die u in de weg staat om van gedachten te veranderen. Deze zogenoemde bevestigingsbias is de natuurlijke neiging, versterkt door computeralgoritmen en sociale structuren, om informatie te zoeken of zo te interpreteren dat ze uw meningen bevestigen. Interactie met alleen gelijkgestemde mensen en media versterkt u telkens weer opnieuw in uw overtuigen. U raakt volledig gefocust op de dingen waar u al van overtuigd was. Deze bevestigingsbias leidt tot beoordelingsfouten en weerhoudt u ervan om nieuwe situaties objectief vanuit meerdere hoeken te bekijken.
Cognitieve vooroordelen zijn het directe gevolg van de in uw brein ingesleten denkpatronen. Het levert voorspelbare patronen op in de manier waarop u denkt, en weerhoudt u ervan om objectieve bewijzen onbevooroordeeld te wegen en zonodig van gedachten te veranderen. De manier waarop uw hersenen werken, werkt u tegen.
Uw brein is erop gebouwd om u te beschermen. Dat doet het, onder andere, door uw meningen en overtuigingen te versterken. Volgens uw brein is het voor uw overleven van het allergrootste belang dat u binnen uw groep of stam geaccepteerd wordt. Het gevoel van sociale acceptatie leidt tot afgifte van hormonen als dopamine en adrenaline. Hormonen die u een gevoel van plezier en zelfvertrouwen geven. Dat is wat u wilt. Dat is een gevoel dat u veel vaker wilt hebben. Door steeds maar weer mee te gaan met de overtuigingen van uw sociale omgeving blijft u verzekert van dit prettig gevoel.
Uw hersenen vinden het daarentegen gevaarlijk en bedreigend om tegen de overtuigingen van uw groep in te gaan. Uitstoting is in de ogen van uw prehistorisch brein direct levensbedreigend. Wat afwijkend is van wat u kent levert daarom gevoelens van stress en wantrouwen op. Een daaraan gerelateerd stresshormoon als cortisol frustreert uw meer geavanceerde denkprocessen. Het staat de goede werking van uw rede in de weg. Uw amygdala wordt actiever en uw reptielenbrein neemt de regie over.
Een afwijkende mening of een confrontatie met afwijkende bewijzen leidt volautomatisch tot een flinke dosis stresshormonen. Wanneer de chemicaliën van uw stresshormonen door uw lichaam stromen wordt u agressief en angstig. U stopt het luisteren en nadenken en begint luider te praten. Als u eenmaal in die toestand terecht bent gekomen kunt u niet meer naar andere gezichtspunten luisteren. Uw wens om gelijk te hebben in combinatie met de beschermende mechanismen van uw reptielenbrein maken het haast onmogelijk om van mening te veranderen. Hoe overtuigend de nieuwe informatie ook moge zijn.
Als stoïcijn moet u uzelf erin trainen om desondanks een open geest te houden. De stoïcijnen hadden daar bepaalde technieken voor. Want ondanks uw cognitieve vooroordelen en ondanks de ingebakken biologische tegenwerking bestaan er wel degelijk manieren om deze op zich natuurlijke neigingen te misleiden. Sta uzelf toe, en spoor uzelf aan om nieuwe dingen te leren. Hoe meer u weet, hoe meer u zichzelf ontwikkelt hoe beter u bestand bent tegen manipulatoren en fantasten. Probeer bij ieder persoonlijk en maatschappelijk probleem waar u mee in aanraking komt meerdere perspectieven in te nemen. Stel uw oordeel uit en vorm uw mening pas op het moment dat u beschikt over nauwkeurig, objectief en geverifieerd bewijs.
Laat u niet meeslepen door de mening van een enkeling, hoe charismatisch ook. Geef bijvoorbeeld meer gewicht aan de talrijke artsen en geleerden die stellen dat een vaccin veilig en effectief is dan aan een enkeling die het tegenovergestelde suggereert. Bedenk dat een telkens maar weer herhaalde verklaring de inhoud van die verklaring nog niet geloofwaardiger maakt. Uw hersens hebben de neiging om een standpunt dat maar vaak genoeg herhaald wordt als waar te beschouwen. Het daadwerkelijke waarheidsgehalte van die bewering doet dan niet meer ter zake. Politici, sociale media en andere manipulators weten dit maar al te goed en maken er op grote schaal misbruik van.
Zorg ervoor dat u niet in de val loopt om uw overtuigingen door de emoties van uw reptielenbrein te laten bepalen. Maar zelfs als u dat min of meer onder controle hebt, zult u niet kunnen voorkomen in contact te komen met mensen die hun emoties als voornaamste bron van hun opinies hebben. Ga de confrontatie niet aan met mensen die in de roes van hun reptielenbrein verkeren. Ze kunnen toch niet met feiten en logica worden overtuigd. Doe alsof u het allemaal niet zo goed weet en vraag vriendelijk en mild naar wat deze mensen als de feiten zien. Kom dan, nog steeds vriendelijk en weifelend met de echte feiten. Door dingen op een niet confronterende manier te presenteren, kunnen deze mensen nieuwe informatie evalueren zonder zich aangevallen te voelen. Anderen beledigen en suggeren dat ze onwetend of slecht geïnformeerd zijn zal ertoe leiden dat de mensen die u probeert te beïnvloeden uw argumenten resoluut zullen afwijzen. Hoe misleidend en onlogisch hun overtuigingen ook zijn en hoe logisch en helder de feiten ook zijn u zult hen niet overtuigen. Probeer de onwetende uit te hangen en stel vragen die de persoon in kwestie ertoe kunnen brengen om de onredelijkheid van hun eigen standpunt te gaan beseffen. Succes is daarbij allesbehalve gegarandeerd maar de kans daarop is wel groter.
Wees u ervan bewust dat ook u de neiging hebt aan cognitieve vooroordelen vast te houden. Luister daarom respectvol naar andere meningen. Hoe raar die ook lijken te zijn. Het is niet makkelijk om met complotdenkers en feiten ontkenners om te gaan. Haal diep adem en tel even tot tien op het moment dat u merkt dat uw lichaam zich vult met stresshormonen en zich klaarmaakt voor een gevecht. Die hormonen zijn allesbehalve bevorderlijk voor uw vermogen tot redelijk redeneren. Onthoud tenslotte dat het altijd oké is om het soms mis te hebben. Van mening veranderen is geen schande, maar doe dat altijd op basis van objectieve en geverifieerde informatie. Van mening veranderen is dan juist het bewijs dat u op de goede weg bent.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten