Stoïcijnse scholen schreven aan hun leerlingen een niet al
te vrolijk psychologische oefening voor: de praemeditatio malorum. De leerling
moest zich in een toestand van zelfhypnose/meditatie brengen en zich zo levendig
mogelijk voorstellen dat hem iets rampzaligs overkwam. Dit moest hem wennen aan
de situatie en een ‘so what’ houding bij hem kweken. Bovendien kon hij zo een
handelswijze oefenen om met de ramp om te gaan.
In de klassieke literatuur, vooral Seneca was hier berucht
om, ging het dan vooral om dingen als verbanning, ziekte, armoede en ook de
eigen dood. Door dit regelmatig te doen zou de leerling zijn geest sterken en
zich alvast van te voren wennen aan ernstige tegenslag. De leerling zou zich zo
het besef eigen maken dat dit soort externe gebeurtenissen niet echt belangrijk
zijn voor een gelukkig leven. Alleen je persoonlijke instelling is van belang. Natuurlijk
zal iedere stoïcijn dit soort rampen proberen te voorkomen, maar als ze eenmaal
gebeuren, en dat is voor ieder mens onvermijdelijk, dan weet hij dat het voor
je welzijn geen rol speelt. Een mens kan onder de meest ellendige omstandigheden goed
functioneren. Ja hij kan dan zelfs op zijn best zijn. Het stoïcijnse zwartkijken
maakt bovendien dat geen enkele tegenslag onverwacht komt. De leerling kan zich
zo voorbereiden op iedere denkbare ramp en er op die manier op voorbereid zijn.
Uit modern psychologisch onderzoek blijkt dat deze antieke
zwartkijkerij een schot in de roos was. Het vermijden van zwartgallige
gedachten blijkt juist tot een toename van angstgevoelens te leiden. Een soortgelijke
techniek wordt tegenwoordig zelfs in de cognitieve gedragstherapie toegepast. Het
hoeft bij deze techniek trouwens niet alleen over grote rampen te gaan ook
kleine tegenslagen en dingen die je angstig maken kunnen op deze manier worden
aangepakt. De praemeditatio malorum schijnt de volgende positieve effecten te
hebben:
- Gewenning, hoe vaker je iets beleeft hoe ‘gewoner’ het wordt;
- Relativering, is de situatie echt zo erg als hij lijkt;
- Vermindering van een schrikeffect, je weet van te voren wat er zou kunnen gebeuren;
- Oefening van ‘coping skills’, je weet al wat je het best kunt doen om het probleem aan te pakken.
Door deze oefening regelmatig te doen kan zelfs een gevoel van verveling optreden. Dit was volgens de stoïcijnen een goed teken. Het zou betekenen dat je de mogelijke catastrofe onder controle begint te krijgen. Stoïcijnen probeerden (proberen) op deze manier hun karakter te trainen en zich voor te bereiden op tegenslag.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten