Hoofdstuk 50 van het
Handboekje van Epictetus
Wat je je voorneemt
om te doen, daar moet je je aan houden als was het een wet, alsof het een
doodzonde zou zijn wanneer je die wet zou overtreden. Maak je daarbij niet druk
over wat anderen daarvan vinden, daar heb je niets mee te maken.
Epictetus vindt dat zijn leerlingen een duidelijke en
bewuste keuze moeten maken om de stoïcijnse principes in hun leven te gaan
toepassen. Tijdens hun studie leren ze de theorie van het stoïcisme en krijgen
ze inzicht in de consequenties die die theorie voor hun manier van leven zou
moeten hebben. Ze weten dat het stoïcisme geen strenge of dogmatische
levensleer is en dat het flexibel genoeg is om zich aan veranderende inzichten
aan te passen. Maar ze weten ook dat het geen vrijblijvende filosofie is en dat
het van zijn aanhangers verlangt dat ze het beste uit zich zelf halen. Op basis
van die kennis moeten Epictetus’ studenten op een gegeven moment een
weloverwogen keuze maken het stoïcisme als hun levensfilosofie te aanvaarden.
Dat ze door hun ouders naar zijn school zijn gestuurd betekent voor Epictetus
nog niet dat zijn leerlingen ook automatisch zouden moeten kiezen voor het
stoïcisme als levensleer. Ze zijn vrij om hun eigen richting te kiezen en hij
stimuleerde zijn leerlingen zelfs om ook eens een kijkje bij concurrerende
scholen te nemen. Als ze er uiteindelijk toch voor kiezen om stoïcijns filosoof
te worden dan moeten ze dat weloverwogen en met heel hun hart doen. Ze moeten
zich dan ook echt voornemen om zich aan de stoïcijnse principes te gaan houden.
De toekomstige stoïcijnen worden dus geacht zich aan hun
keuzes te houden. Een keuze voor het stoïcisme is een keuze voor het leven. Ergens
anders vergelijkt Epictetus amateurfilosofen die voor de lol een beetje
liefhebberen in de filosofie, met kleine kinderen. Het ene moment spelen ze
soldaatje of gladiator en even later zijn het toneelspelers of spelen ze met
een bal. Stoïcijnen zijn geen kleine kinderen. Als je er echt voor kiest om een
stoïcijn te worden dan houd je je daar ook aan. Je kunt niet zodra het een
beetje moeilijk wordt van gedachten veranderen en opeens weer hedonist worden.
Epictetus waarschuwt er nog wel voor dat dat waarschijnlijk
betekent dat heel wat mensen hen zullen bespotten. Het is zelfs mogelijk dat
een aantal van hun oude vrienden en kennissen zich van hen zullen afwenden. In
hun ogen zijn het opeens saaie heilige boontjes geworden of rare
alternatievelingen. Aan de andere kant lopen ze het risico in de problemen te
raken. Stoïcijnen hebben de neiging regelmatig op de lange tenen van machtige
personen te gaan staan en die zijn daar maar zelden blij mee. In dit hoofdstukje
drukt Epictetus zijn leerlingen op het hart dat de reactie van anderen een
stoïcijns filosoof koud moet laten. Hij moet doen wat hij denkt dat goed is om
te doen, ongeacht wat anderen daar van vinden.
Epictetus vertelt zijn leerlingen dat de oprechte keuze om
stoïcijn te worden niet zonder consequenties zal blijven. Het zal hoe dan ook
je leven op zijn kop zetten. Je zult sommige dingen een stuk serieuzer gaan
nemen dan vroeger en andere dingen die eerst heel belangrijk leken zullen je voortaan
koud laten. Het zijn van stoïcijn heeft dus ook sociale gevolgen. Mensen zullen
je een rare snuiter gaan vinden en de kans is groot dat op z’n minst een deel
van je ‘vrienden’ zich van je af zal keren. Klinkt misschien allemaal nogal
vervelend, maar daar staat dan wel tegenover dat het stoïcisme je een geslaagd
en prettig leven kan bezorgen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten