DE ONOVERWINNELIJKE STOÏCIJN

Hoofdstuk 19 van het Handboekje van Epictetus
Je kunt onoverwinnelijk worden als je geen enkel gevecht aangaat waar je niet zeker van bent dat je die kunt winnen. Laat je niet meeslepen door de indruk dat iemand die populair is, veel macht heeft, of om wat voor reden dan ook belangrijk gevonden wordt ook echt iets voorstelt. Omdat je de volledige controle hebt over alles wat echt belangrijk is, is er geen plaats voor afgunst en jaloezie. Je wilt zelf toch helemaal geen rechter, senator of president worden, maar vrij zijn. Er is maar één manier om dat te bereiken: alles wat je niet in je macht hebt onbelangrijk vinden.

Epictetus’ leerlingen kwamen uit de aristocratie en hadden waarschijnlijk grootste toekomstverwachtingen. Als hoogopgeleide jongeren wilden ze carrière maken en zich op de maatschappelijke ladder naar boven worstellen. Misschien droomden ze er zelfs van om praetor (rechter), senator of consul (president) te worden. Ze keken ongetwijfeld op tegen de mensen die er al in geslaagd waren om een hoge positie te veroveren. Het ‘diploma’ van de eliteschool van Epictetus moest voor hen nu juist de toegangskaart tot rijkdom, roem en macht worden.

Epictetus maakte korte metten met dit soort carrièretijgers in spé. Rijkdom, roem en macht waren in zijn ogen totaal onbelangrijk. Zijn leerlingen moesten zich niet laten verblinden door de glitter en glamour van de top. Carrière en geluk hebben niets met elkaar te maken. Integendeel een hoge positie en de weg daar naar toe zijn juist een bron van stress en ergernis. Een stoïcijn wil vrij, virtuoos en gelukkig worden niet rijk, beroemd en machtig. Het één sluit het ander niet uit, maar het maken van carrière behoort tot de categorie van onbelangrijke zaken. Zaken waar je geen of nauwelijks invloed op hebt en waar je je dus maar beter niet al te druk over moet maken. Vreemd genoeg wil een dergelijke onverschillige houding nog wel eens carrière bevorderend uitpakken. Mensen kijken op tegen mensen die zich niet bekommeren om macht, rijkdom en populariteit.

Macht, rijkdom, glitter en glamour mochten Epictetus’ studenten dus niets interesseren. Waar ze zich wel mee bezig moesten houden waren hun persoonlijke vrijheid, virtuositeit en geluk. Sociale status is afhankelijk van het gedrag en de meningen van anderen. Door je niet druk te maken over die status en niet mee te doen aan de ratrace kun je jezelf heel wat afgunst, jaloezie en andere negatieve emoties besparen. Richt je op de gevechten waar je zeker van bent dat je ze kunt winnen: je eigen wil, je eigen meningen en je eigen handelingen. Daar heb je de volledige controle over, dat is een gevecht dat je nooit kunt verliezen.