PRAKTISCHE TIPS OM EEN BEETJE STOICIJN TE WORDEN

Het woord "stoïcijns" wordt vaak gebruikt om stille en rustige mensen te omschrijven die hun emoties maar weinig laten zien of zelfs onderdrukken. Hoewel dit de gebruikelijk betekenis van het woord is geworden, was het Stoïcisme een denkrichting die door Grieken en Romeinen uit de oudheid werd gevolgd. Het was echter niet wat wij tegenwoordig onder het begrip filosofie zouden verstaan. Het had betrekking op alle aspecten van het menselijk bestaan en was dan ook eerder een manier om in het leven te staan, een levenswijze. Deze levenswijze was bedoeld om mensen gelukkiger te maken door ze te leren hun negatieve emoties te beheersen. Een bijzonder succesvolle methode, die eeuwenlang de belangrijkste filosofie van de antieke wereld is geweest. De laatste jaren worden er in het psychologisch onderzoek steeds meer aanwijzingen gevonden dat de oude stoïcijnen het bij het rechte eind hadden. Hun levensfilosofie kon wel eens daadwerkelijk de beste weg naar een gelukkig en zinvol leven kunnen zijn.

Het doel van Stoïcisme is dan dus niet het uitbannen van alle emoties, maar het tot een minimum terugbrengen van negatieve emoties. Deze filosofie wil u gelukkiger in het leven laten staan, door de uitwerking van emoties zoals verdriet, boosheid, angst en jaloezie terug te dringen. Het is niet persé een eenvoudige filosofie die zich in een paar zinnen laat samenvatten. De stoïcijnen hadden de pretentie een alles omvattend wereldbeeld te hebben. De theorie is dan ook behoorlijk complex, maar dat betekent niet dat u zonder die theorie geen verbetering in uw welbevinden kunt bereiken. Er bestaan een groot aantal eenvoudige praktijken en oefeningen die, zonder allerlei theoretische ballast, onmiddellijk resultaat kunnen opleveren. Hieronder volgen een paar van die eenvoudige tips en oefeningen waarmee u een begin kunt maken om een beetje stoïcijn te worden.

Tip 1 Word een binnenvetter
Internaliseer uw emoties en laat ze niet aan de buitenwereld zien. Wanneer er iets gebeurd waardoor er een emotionele respons bij u wordt opgewekt, probeer dan fysiek zo weinig mogelijk te reageren. Houd uw gezichtsuitdrukking in bedwang, laat niet merken dat u boos of verdrietig wordt. Uit onderzoek blijkt dat ons reptielenbrein, de bron van onze emoties, sterk reageert op de lichaamsgesteldheid. Als je verdrietig bent en je mond in een glimlach dwingt, vermindert dit je verdriet. Als je gespannen bent kun je rustig gaan ademen en je lichaam dwingen zich te ontspannen. Dit geeft je reptielenbrein automatisch het signaal om de negatieve emotie af te zwakken of misschien zelfs te stoppen. Probeer uw reptielenbrein af te leiden. Neurie in gedachten een liedje of herhaal een van te voren ingestudeerde zin.

Tip 2 Spreken is zilver, maar zwijgen is goud
Beperk ook uw verbale reactie. Door mondeling te reageren op een emotionele situatie bevestigt u dat er iets aan de hand is. Klaag niet en vraag niet meteen om hulp, maar probeer een probleem zoveel mogelijk zelf op te lossen. Als u verbaal reageert zien niet alleen de mensen om u heen dat iets u aangrijpt, maar ook uw reptielenbrein wordt bevestigd in zijn overtuiging dat er iets mis is, en doet er dan zelfs nog een schepje boven op. Door weinig te zeggen lokt u ook geen tegenreactie van uw omgeving uit. Een negatieve reactie maakt u alleen maar emotioneler, maar ook een vriendelijke begrijpende reactie is olie op het vuur van uw reptielenbrein. Dat reageert meteen: zie je wel er is toch iets aan de hand. En uw negatieve emoties krijgen een extra impuls.

Tip 3 Stel een zorgenuurtje in
Dit alles betekent niet dat u uw emoties moet onderdrukken. Ervaar ze wel, maar laat ze niet zien. Houd het ondergaan van uw emoties beperkt tot uw innerlijk. Emoties onderdrukken is zinloos. Ze komen gegarandeerd op een ander moment weer terug en dat is altijd een moment dat u het nou net niet kunt gebruiken. Emoties opkroppen en die niet aanpakken, iets waar de bovengenoemde methoden toe zouden kunnen leiden, is bovendien erg ongezond. Neem iedere dag een moment om uw emoties de vrije loop te laten. Zorg dat u alleen bent en niet gestoord kunt worden en laat alle zorgen en emoties van de dag op u afkomen. Zorg dat je een gezonde manier vindt om uw emoties te uiten. Dit kan betekenen dat u in een kussen schreeuwt, uw gevoelens en gedachten opschrijft in een dagboek, of wat voor u maar een geschikte manier is. Beperk het uiten van emoties tot uw zorgenuurtje en stel emoties ook uit tot dit vaste tijdstip. Zeg tegen uw reptielenbrein zodra u een negatieve emotie voelt opkomen: even wachten jij komt straks wel aan de beurt.

Tip 4 Word een realist
Onze negatieve emoties kunnen ervoor zorgen dat we verkeerde beslissingen nemen die ons leven slechter maken. Omdat emoties vaak onlogische reacties zijn op gebeurtenissen, zoekt het Stoïcisme naar oplossingen voor emotionele problemen door logica toe te passen. Misschien klopt uw oordeel dat iets slecht, verdrietig of angstaanjagend is wel helemaal niet. Als u bang bent voor muizen zal dat weliswaar niet zo maar verdwijnen door alleen te denken dat een muis geen enkel gevaar oplevert, maar door dat consequent te blijven volhouden dringt het uiteindelijk toch ook tot uw reptielenbrein door dat er niets aan de hand is. Zodra u merkt dat u negatieve emoties krijgt over iets dat in uw omgeving gebeurt: stop dan even. Denk na. Zal die emotie de situatie oplossen? Ja, als er een neushoorn op u af komt stormen dan is een emotionele reactie zeker op zijn plaats. Maar meestal zal de emotionele reactie weinig uithalen om de situatie te verbeteren. Het gaat om uw daden die de veranderingen teweeg zullen brengen die u wilt zien. Wanneer dingen u emotioneel maken, ga dan op zoek naar wat er zal moeten worden gedaan om het probleem op te lossen en doe dat.

Tip 5 Laat uw vooroordelen varen
Veel van onze emotionele reacties zijn het gevolg van een vaste ingesleten manier van denken en reageren. Een bepaalde situatie leidt dan automatisch tot een negatieve emotionele reactie. U heeft u zelf ongemerkt bepaalde manieren van reageren aangeleerd, maar die manier van denken kan veel negatieve emoties in de hand werken. Vooral wanneer de dingen niet gaan zoals u wilt of als mensen niet doen wat u van ze verwacht of het niet met u eens zijn. Denk na over uw vooroordelen en automatische reacties en over andere manieren om naar die situaties te kijken. Dit zal het makkelijker maken om met de daaraan verbonden emoties om te gaan.

Tip 6 Ervaar het leven door de ogen van de ander
Als een persoon u boos maakt of frustreert, probeer dan het probleem door diens ogen te bekijken. Realiseer u dat we allemaal fouten maken. Mensen doen slechts zelden iets om kwaadaardig te zijn of opzettelijk problemen te veroorzaken. Meestal denken ze dat ze het juiste doen. Probeer te begrijpen waarom ze de fout in zijn gegaan en vergeef ze daarvoor. Ook u bent niet perfect en maakt geregeld fouten. Realiseer u dat en ga verder met het verbeteren van de situatie.

Tip 7 Stimuleer positieve emoties
De mens neigt er van nature naar om zich wat ongelukkig te voelen, ongeacht wat we doen, maar u kunt zich tegen dat gevoel verzetten door de situatie waarin u nu verkeert te waarderen. Vergeet gewoon niet dat de wereld een geweldige plek is, ongeacht hoe slecht de dingen lijken te gaan. Net zo goed als u kunt leren om negatieve emoties te verminderen kunt u ook leren om positieve emoties te stimuleren. Negativiteit en het uitbannen van blije gedachten is voor sommige mensen bijna een gewoonte geworden. Doorbreek die gewoonte en koester uw positieve momenten

Tip 8 Leef in het moment
De mens heeft de neiging om steeds plannen te maken voor de toekomst en zo te vergeten waar hij hier en nu mee bezig is. Sta zo nu en dan even stil en laat de malle molen van het leven en de stroom van uw gedachten even voor wat ze zijn. Door dit regelmatig te doen zult u merken dat u veel meer van het leven geniet. Laat jezelf overstelpt raken door verbazing en verwondering. Geniet van dat wat u op het moment aan het doen bent, terwijl u het aan het doen bent.

Tip 9 Word een zwartkijker
Mensen hebben de neiging om altijd ontevreden te zijn. Hoe goed het ook gaat, we vinden altijd wel iets om ontevreden over te zijn. Stoïcisme probeert uw brein opnieuw te trainen zodat u leert om gelukkiger te zijn met de dingen die u wel hebt. Een onderdeel van leren om gelukkiger te zijn met de dingen die we hebben is leren om geluk te vinden in de wereld om ons heen. Mensen raken snel verveeld als ze iets nieuws hebben, of dat nu een nieuwe auto of een nieuwe partner is. Stel u zo nu en dan eens voor hoe het zou zijn als u al die dingen niet meer zou hebben. Als u geen auto had, geen koelkast en als uw partner zou komen te overlijden. Hoe zou uw leven er dan uitzien? Door daar zo nu en dan bij stil te staan gaat u de dingen die u nu hebt veel meer waarderen. Dit heet negatieve visualisatie. Negatieve visualisatie is een veel gebruikte trainingsmethode en dagelijkse oefening voor Stoïcijnen. Hierbij maakt u zich er een voorstelling van hoe uw leven eruitziet zonder iets dat erg belangrijk voor u is. Deze oefening klinkt als iets waar je erg van streek door kunt raken en is zeker niet leuk om te doen, maar het kan er wel voor zorgen dat u meer geniet van de goede dingen in uw leven, en het zal u leren om te gaan met verlies door u erop voor te bereiden.

Tip 10 Neem afstand
Probeer jezelf los te maken van de situatie. Dit wordt projectieve visualisatie genoemd. Als er iets vervelends gebeurt en u te maken hebt met iets waardoor u van streek raakt, kunt u een stap terug doen en er van een afstandje naar kijken. Het idee hierbij is dat u zich een voorstelling maakt waarbij het vervelende dat u overkomt iemand anders overkomt. Wat voor advies zou u die persoon geven. Wordt de situatie hierdoor anders? Meestal zullen we, als iemand iets vervelends overkomt, diegene vertellen dat we het erg naar voor hem/haar vinden, maar dat dit soort dingen nu eenmaal gebeuren. En dat is de waarheid: er gebeuren dingen waar we geen controle over hebben en je er overmatig zorgen over maken zal de zaken niet verbeteren. Pas deze ideeën toe op uw eigen situatie en wie weet helpt het u om u beter te voelen

Tip 11 Ook dit zal voorbij gaan
Stoïcijnen vechten tegen het gevoel van bestendigheid, tegen het gevoel dat dingen altijd hetzelfde zullen of horen te blijven. Wanneer we gehecht raken aan dingen, mensen of situaties zijn we meer ontvankelijk voor grote emotionele schommelingen op het moment dat we dingen verliezen. De Stoïcijnse filosofie leert ons open te staan voor veranderingen en deze te accepteren, het gevoel van bestendigheid opgevend welke vernietigend kan zijn wanneer we te maken krijgen met verlies. We moeten onthouden dat verandering onlosmakelijk met het leven verbonden is. Wanneer dingen waar we van houden ophouden te bestaan, dan kan dat moeilijk zijn om te accepteren, maar het is wel onvermijdelijk. Wanneer het allemaal tegenzit en het lijkt alsof er nooit een eind aan komt, dan blijft het belangrijk om eraan te denken dat ook dit niet klopt. De wereld is constant in beweging, niets blijft zoals het is.

En als laatste tip: Leer meer over het Stoïcisme. Er zijn veel interessante dingen geschreven over en door stoïcijnen. Beroemde historische figuren als Cicero, Seneca, Epictetus en Marcus Aurelius waren toegewijde stoïcijnen die uitvoerig over hun overtuiging schreven. Veel van hun werken behoren tot op de dag van vandaag tot de wereldliteratuur. Zoek ze op en lees ze!