Waarom stoïcijnse filosofie?

 

Dat is allemaal mooi en aardig en er zit misschien wel iets van waarheid in, maar waarom zou u stoïcijn willen worden? Stoïcisme is een moeilijke en veeleisende levensfilosofie en heeft eerlijk gezegd een vrij slechte pers. Veel mensen, en daaronder zitten zelfs beroepsfilosofen, denken dat het vooral een filosofie voor moeilijke tijden is. Een filosofie die ‘diehards’ moet helpen het hoofd boven water te houden in tijden van crisis. De eigenschappen die in het normale spraakgebruik aan een stoïcijn worden toegedicht zijn dan ook helemaal niet zo aantrekkelijk. Volgens het woordenboek is een stoïcijn iemand die leed en pijn onverstoord en zonder klagen draagt. Dat lijkt een nogal harde en sombere levenshouding. Helemaal niet leuk en gezellig en zeker niet geschikt voor het dagelijks leven in een welvarend land. Is er naast al dat leed nog ruimte voor plezier? Als u het woordenboek mag geloven niet. Dus ja, waarom zou u de moeite nemen om een cursus die u wil leren stoïcijn te worden te volgen?

Ik zou deze cursus toch niet meteen opzij leggen, als misschien leuk voor een commando op weg naar het slagveld, maar niets voor het dagelijks leven van de gemiddelde mens. Het stoïcisme heeft zeker ook een antwoord op extreme situaties, maar gaat toch vooral over het gewone leven. Het is wel stevige kost die u op alles wil voorbereiden, ook op ellende en rampspoed. Toch is deze filosofie in de eerste plaats bedoeld om houvast te bieden in een doodnormaal leven, met gewone alledaagse problemen. Het is een filosofie voor iedereen. Uiterlijkheden spelen een ondergeschikte rol. Het maakt niet uit of u hoog- of laag opgeleid bent, rijk of arm, gezond of ziek. Stoïcijnen willen u vooral leren de mogelijkheden die uw leven u biedt zoveel mogelijk te benutten. Ze willen u helpen u zo volledig mogelijk te ontplooien. Volgens de stoïcijnen bent u altijd en onder alle omstandigheden in staat om een moreel hoogstaand en gelukkig leven te leiden. Het stoïcisme wil u een alomvattende levensleer bieden. Een leidraad voor een mensenleven. Te vergelijken met een religie, maar dan wel een religie zonder kerk of god, niet dogmatisch en met eerbied voor nieuwe ontwikkelingen in wetenschap en filosofie.

Net als boeddhisten denken stoïcijnen dat een belangrijk deel van een doorsnee mensenleven uit lijden bestaat. Dat kan het grote lijden van oorlogen, rampen en ziektes zijn, maar ook het kleine lijden van een stressvolle baan of gewoon zoiets simpels als het verdriet over het breken van uw favoriete koffiekopje. Een lijden dat volgens de stoïcijnen valt te voorkomen, omdat het nooit het gevolg is van de uiterlijke omstandigheden, maar van de innerlijke gesteldheid van de lijdende mens. Dit lijden kan niet alleen worden voorkomen maar kan zelfs vervangen worden door een stabiel geluksgevoel. Daarvoor moet dan wel eerst een filosofische levenshouding worden aangeleerd.

Ik zal zeker niet ontkennen dat stoïcisme een moeilijke filosofie is. Het bereiken van een stoïcijnse levenshouding vergt meer dan alleen het lezen van deze cursus en het doen van een paar oefeningen. Een theoretisch begrip van de stoïcijnse filosofie alleen is dus niet genoeg. Het is een levenslange weg die constante inspanning vereist en nooit echt makkelijk gaat worden. Maar het is nu ook weer niet totaal ondoenlijk. Het stoïcisme belooft geen hiernamaals na een leven van onthouding en gehoorzaamheid, of een nirwana na een hele reeks van voornamelijk mediterend doorgebrachte levens. Het is een heel aardse filosofie, weliswaar met spirituele trekjes, maar toch vooral met beide benen op de grond.

Aards betekent niet dat het ook een eenvoudige filosofie is. Het is een alomvattend denksysteem dat behoorlijk diepzinnig is en niet altijd even makkelijk te begrijpen zal zijn. Het stelt zowel intellectueel als praktisch eisen aan zijn beoefenaren. Het is niet dogmatisch en staat open voor nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen en ontwikkelingen. Dat betekent dat het stoïcisme nog steeds in beweging is en dat er niet zo iets als een orthodoxe leer bestaat. Het stoïcisme is niet af en zal dat vermoedelijk ook nooit zijn, maar het biedt wel uw beste kans op een geslaagd en gelukkig leven en geeft u een stevig houvast voor alles wat u in uw leven kunt tegenkomen. Het is een levenshouding die heel goed te combineren valt met een gewoon alledaags leven. Haalbaar dus voor normale mensen met een gezin en een baan.