"Volg je hart. Doe wat je gevoel je ingeeft. Het moet goed voelen voor je het doet." Dit soort adviezen horen we vaak, of het nu gaat om carrièrekeuzes, relaties of dagelijkse beslissingen. We worden voortdurend aangemoedigd om ons te laten leiden door dat ongrijpbare, mysterieuze fenomeen dat we ‘gevoel’ noemen. Maar wat is dat gevoel precies? En is het wel zo verstandig om er blind op te vertrouwen? Laten we dieper ingaan op de oorsprong van gevoelens en emoties, en waarom het meestal slimmer is om uw verstand te gebruiken in plaats van uw hart te volgen. Ook bespreken we waarom het moderne stoïcisme een waardevol tegengif kan zijn tegen het blind volgen van uw emoties.
Wat zijn die gevoelens en emoties eigenlijk voor iets? Gevoelens en emoties zijn geen mystieke krachten, maar biochemische processen die diep in ons brein en lichaam verankerd zijn. Ze zijn het resultaat van miljoenen jaren evolutie, ontworpen om ons te helpen overleven. Emoties zijn vaak intens en duidelijk herkenbaar, zoals woede, angst of blijdschap. Gevoelens zijn subtieler, maar hebben dezelfde oorsprong: ze zijn beide het resultaat van neurologische en hormonale reacties op prikkels uit onze omgeving.
De ‘amygdala’, een klein amandelvormig gebied in ons brein, speelt een centrale rol bij het ontstaan van emoties en gevoelens. Dit deel van het brein, ook wel het 'reptielenbrein' genoemd, reageert razendsnel op bedreigingen of kansen. Ziet u een slang? De amygdala zorgt ervoor dat uw lichaam overspoeld wordt met stresshormonen zoals adrenaline, zodat u kan vechten, vluchten of bevriezen. Ziet u een boom vol zoete vruchten? Dan krijgt u een gevoel van verlangen, aangestuurd door dopamine, een stofje dat beloning en motivatie regelt. Okay, tegenwoordig zal die reactie waarschijnlijk door andere nogal ongezonde snacks worden opgewekt.
Deze mechanismen waren cruciaal voor onze overleving op de Afrikaanse savannes. Angst hielp ons om gevaar te vermijden, lust zorgde voor voortplanting, en schuldgevoelens hielden de groepssamenhang in stand. Maar hoewel deze emoties en gevoelens perfect waren afgestemd op de prehistorische wereld, zijn ze lang niet altijd geschikt voor de moderne samenleving. Onze moderne wereld is heel anders en kent totaal andere gevaren dan de wildernis van onze prehistorische voorouders.
Gevoelens zetten ons tegenwoordig in toenemende mate op het verkeerde spoor en dat is zorgelijk. Onze hersenen zijn geëvolueerd in een wereld van schaarste en directe gevaren. In die context was het logisch om je vol te proppen met zoet en vet voedsel wanneer het beschikbaar was, omdat de volgende hongersnood altijd op de loer lag. Tegenwoordig leiden diezelfde impulsen echter tot overconsumptie en obesitas. Evenzo was het in een kleine, hechte groep van levensbelang om je aan te passen aan de meerderheid, omdat buitensluiting een doodvonnis kon betekenen. Vandaag de dag kan diezelfde groepsdruk leiden tot conformisme, populisme of zelfs gewelddadig gedrag, zoals bij voetbalhooligans. Populistische leiders weten precies op welke prehistorische gevoelsknopjes ze moeten drukken om ons te manipuleren. Ze zijn verbazingwekkend succesvol in het misbruiken van onze angsten, al dan niet via de algoritmes van hun sociale media, om ons voor hun karretje te spannen.
Het probleem is dat onze gevoelens en emoties niet zijn meegeëvolueerd met de complexiteit van de moderne wereld. Ze zijn nog steeds gericht op korte termijn beloningen en directe gevaren, terwijl veel van de uitdagingen waar we nu voor staan, zoals klimaatverandering, technologische revoluties en sociale onrust om langetermijndenken en nuance vragen.
Gelukkig heeft de evolutie ons niet alleen uitgerust met emoties, maar ook met een krachtig instrument om ze te overstijgen: ons ‘verstand’ of zoals de stoïcijnen het noemen onze ‘ratio’. De menselijke neocortex, het deel van het brein dat verantwoordelijk is voor rationeel denken, planning en zelfreflectie, stelt ons in staat om verder te kijken dan onze directe impulsen. We kunnen onze gevoelens analyseren, kritisch bevragen en beslissen of ze ons wel naar de juiste keuzes leiden.
Bijvoorbeeld: uw gevoel zegt misschien dat u dat extra stuk taart moet nemen, omdat het zo lekker smaakt en uw brein geprogrammeerd is om zoetigheid te waarderen. Maar uw verstand kan u eraan herinneren dat te veel suiker slecht is voor uw gezondheid en dat u zich later waarschijnlijk slecht zult voelen als u toegeeft aan die impuls. Op dezelfde manier kan uw gevoel u vertellen dat u mee moet gaan met de mening en angsten van de groep, maar uw verstand kan u dan helpen om kritisch na te denken en uw eigen standpunt te vormen.
Het gebruik van uw verstand kost energie en moeite, en het voelt niet altijd even bevredigend op korte termijn. Maar op de lange termijn leidt het vaak tot betere beslissingen en een evenwichtiger leven. Het in deze blogs beschreven moderne stoïcisme biedt een remedie tegen het blind volgen van uw hart. Het biedt een waardevol perspectief op hoe we om kunnen gaan met onze gevoelens en emoties. De stoïcijnen leerden dat we ons niet moeten laten meeslepen door emoties en gevoelens, maar ze moeten zien als signalen die we kunnen analyseren en beheersen. Het doel is niet om emoties uit te bannen, maar om ze te begrijpen en te gebruiken als informatie, in plaats van ze blind te volgen.
Een centraal idee in het stoïcisme is het onderscheid tussen wat we wel en niet kunnen controleren. We hebben geen volledige controle over onze emoties, ze ontstaan nu eenmaal spontaan, maar we hebben wel controle over hoe we erop reageren. Door onze gevoelens te observeren en te bevragen, kunnen we ervoor kiezen om niet automatisch te handelen naar wat ons hart ons ingeeft.
Bijvoorbeeld: als u boos wordt omdat iemand u beledigt, kunt u die emotie erkennen zonder er meteen naar te handelen. In plaats van direct kwaad uit te vallen, kunt u zich afvragen: "Waarom voel ik me zo? Is deze reactie proportioneel? Wat wil ik bereiken met mijn reactie?" Door deze vragen te stellen, neemt u afstand van uw emoties en maakt u ruimte voor een meer rationele benadering.
Het stoïcisme moedigt ons ook aan om onze waarden en principes centraal te stellen in onze beslissingen, in plaats van ons te laten leiden door kortstondige gevoelens. Dit helpt om consistenter en doelgerichter te leven, en om niet ten prooi te vallen aan impulsieve keuzes waar we later spijt van krijgen.
U moet daarom zoeken naar een balans tussen hart en verstand. Gevoelens en emoties zijn krachtige drijfveren die ons helpen om te overleven en betekenis te vinden in het leven. Maar ze zijn niet onfeilbaar. In de complexe wereld van vandaag kunnen ze ons soms op het verkeerde spoor zetten, of het nu gaat om ongezonde gewoonten, groepsdruk of impulsieve beslissingen.
Het is daarom verstandig om niet blindelings uw hart te volgen, maar ook uw verstand te gebruiken. Door uw gevoelens te erkennen, te analyseren en waar nodig te overrulen, kunt u betere keuzes maken die op de lange termijn meer voldoening geven. Het moderne stoïcisme biedt hiervoor een praktisch en tijdloos raamwerk, waarin zelfbeheersing, rationaliteit en zelfreflectie centraal staan.
Dus de volgende keer dat u het advies krijgt om "uw hart te volgen", bedenk dan: uw hart kan een goede gids zijn, maar het is uw verstand dat kaart kan lezen en de koers kan bepalen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten