Hoofdstuk 45 van het
Handboekje van Epictetus
Iemand baadt snel,
zeg dan niet dat hij zich slecht wast, maar dat hij zich snel wast. Iemand
drinkt veel wijn, zeg dan niet dat hij te veel drinkt, maar dat hij veel wijn
drinkt. Want hoe kun je voordat je iemands motieven kent weten of het slecht is
wat hij doet? Zo kun je voorkomen dat je feiten en meningen door elkaar haalt.
Epictetus wil dat zijn leerlingen zich zo veel mogelijk aan
de feiten houden en hun meningen laten voor wat ze zijn. Hij wist dat mensen de
aangeboren neiging hebben om aan alles wat hen overkomt meteen een
waardeoordeel te verbinden. Als je op een zebrapad staat en er een vrachtwagen
in volle vaart op je af komt denderen dan is het waardeoordeel dat er iets
bijzonder onaangenaams staat te gebeuren als je niet maakt dat je weg komt
zeker op zijn plaats. Maar over het algemeen heeft het weinig zin om overal een
mening over te hebben. Zeker als het over het gedrag van andere mensen gaat.
Het gedrag van anderen is een feitelijke gebeurtenis en het
is nergens voor nodig om daar ook nog eens een oordeel over te vellen. Zeker
als het geen betrekking op jou heeft is het voldoende om het voor kennisgeving
aan te nemen. Pas op het moment dat je de redenen weet waarom iemand iets doet
zou je iets kunnen zeggen over het goede of slechte van de onderhavige
handeling. Maar waarom zou je je eigenlijk druk maken om het gedrag van
anderen? Je hebt tenslotte al genoeg aan je zelf. Het is immers al moeilijk
genoeg om je eigen gedrag en je eigen gevoelens een beetje onder controle te
houden. Voor veel mensen is het misschien een geliefd tijdverdrijf om anderen de
maat te nemen, maar een stoïcijn heeft daar geen tijd en energie voor. Het is
bovendien nutteloos. Je gaat je misschien wel beter en boven anderen verheven
voelen als je samen met gelijkgestemden over het falen van anderen debatteert
maar wat schiet je daar nu eigenlijk mee op. Word je er zelf echt een beter en
gelukkiger mens van? Volgens Epictetus in elk geval niet. Houdt je bij de
feiten en als je ergens dan toch een mening over moet hebben, zorg dan in elk
geval dat je alle redenen en motivaties goed op een rijtje hebt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten