AFGUNST EN BEWONDERING

 

Afgunst is een natuurlijke emotie die aan geen mens vreemd is. Het is echter een bij uitstek vervelend gevoel, een gevoel waar u waarschijnlijk graag vanaf wilt. Het is tenslotte een passie die uw geluk behoorlijk dwars kan zitten. Misschien dat ook u, bewust of onbewust, een slachtoffer van deze duivelse emotie bent. Zeker tijdens deze zogenaamde feestdagen waarin u van alle kanten wordt bestookt met reclame voor luxe producten, en waarin uw kennissen u de ogen proberen uit te steken met exotische kerstdiners en prachtige cadeaus.

Afgunst en bewondering gaan vaak hand in hand. Bewondering wil nog wel eens een verborgen vorm van jaloerse afgunst zijn. Eigenlijk bent u vooral verbitterd dat iemand anders een eigenschap of niveau van materiële welvaart heeft weten te bereiken dat u zelf graag zou willen overtreffen. U kunt nog zo uw best doen op allerlei manieren te kennen te geven dat uw subject van bewondering in wezen heel gewoon is en niets meer is dan u, maar alleen al het simpele feit dat u het kennelijk nodig vindt om dit te benadrukken verraadt uw afgunst. Dat soort emoties van afgunstige bewondering maken uw leven er niet prettiger op. Seneca spoort ons in zijn boek over de woede dan ook aan om onze afgunst in de kiem te smoren:

Laten we blij zijn met wat we hebben, zonder ons met anderen te vergelijken. Niemand zal ooit zelf gelukkig worden als het hem steekt dat een ander misschien gelukkiger is. (Seneca: Over de Woede; Boek 3 hoofdstuk 30)

In een brief aan zijn vriend Lucilius geeft hij ook meteen een remedie om elk opborrelend gevoel van afgunst te dimmen:

Als je jaloers bent op de mensen die het beter hebben dan jij, kijk dan ook eens naar al die mensen die slechter af zijn (Seneca; Brieven aan Lucilius; brief 15)

Hij raadt u dus aan om wat minder te kijken naar de mensen die beter af lijken te zijn dan u, en uzelf vaker te vergelijken met al die miljoenen (voor u hier in het rijke Westen waarschijnlijk miljarden) mensen die slechter af zijn. Het lijkt wat morbide, maar het werkt echt om op momenten dat het allemaal tegen lijkt te zitten uw blik te richten op anderen die in hetzelfde schuitje zitten, of er zelfs nog veel slechter aan toe zijn. Bedenk ook dat overvloed, weelde en een luxueuze levensstijl geen noodzakelijke voorwaarde zijn voor het realiseren van een virtuoos en gelukkig leven. Uw geluk en virtuositeit liggen in u zelf, en niet in de spullen die u bezit of de positie die u inneemt. Dit zijn dingen die juist het risico met zich meebrengen het menselijk geluk te verhinderen. Een mens heeft weinig nodig om goed in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien. Een stoïcijn zou zelfs zonder eigendommen nog een virtuoos en gelukkig leven kunnen leiden. Er is dus geen enkele reden om afgunstig te zijn op anderen. Alles wat u nodig hebt draagt u al met u mee. Als stoïcijn hebt u genoeg aan wie u bent en u bent daarom tevreden met wat u hebt. Dat een ander welvarender, populairder of meer getalenteerd is dan u doet daar niets aan af. Geen enkele reden voor afgunst.