Logica en psychiatrie

Een filosoof is niet de eerste persoon waar je aan denkt als je last hebt van paniekaanvallen, depressies of allerlei spanningen. Filosofen dat zijn toch die mensen die eindeloos debatteren over de vraag of die bloempot in de vensterbank nog wel bestaat op het moment dat er even niemand naar kijkt? Aan dat soort mensen heb je toch helemaal niets als je je klote voelt? Je hebt psychiaters, antidepressiva en kalmeringspillen nodig als je last hebt van psychische ongemakken. Is dat echt zo? Zo’n tweeduizend jaar geleden was dat heel anders. Natuurlijk ook toen had je dokters die je kalmerende valeriaan drankjes konden voorschrijven, maar voor levensproblemen ging je destijds toch vooral naar een filosoof.

Filosofen hebben een unieke manier om naar de wereld te kijken, een methode waarmee altijd naar de kern van het probleem wordt gezocht. De filosofen uit de oudheid wisten dat veel psychische problemen het gevolg waren van mentale vergissingen. Het waren denkfouten. Filosofen proberen alles in de wereld op een zo objectief en rationeel mogelijke manier te bestuderen. Met name de stoïcijnen waren er van overtuigd dat logisch en rationeel denken een niet te verwaarlozen therapeutische werking kon hebben. Een leven in overeenstemming met de rede, of de ‘logos’ zoals ze het destijds noemden, zou een stuk prettiger en gelukkiger zijn dan een leven gericht op losgeslagen emoties.

Ongelukkige mensen lijden aan van die losgeslagen emoties. Passies zoals de stoïcijnen ze noemden. Ze zagen dat passies als angst, spanningen, lust en verlangen naar geld en macht alleen maar ongelukkige mensen voortbrachten. Ongelukkige mensen laten zich meeslepen door hun verlangens en angsten. Of ze nu rijk en succesvol zijn of arm en mislukt, gelukkig zijn dat soort mensen nooit. Ze zagen dat mensen die een prettig en gelukkig leven leken te leiden daarentegen juist beheerst, standvastig en verstandig waren. De stoïcijnen dachten daarom dat in het menselijk vermogen tot redelijk en logisch denken de kern van het mens zijn ligt. Het is dus zeker de moeite waard om eens een blik te werpen op de wetenschap van redelijk en logisch denken: de logica. Als leerling stoïcijn kunt u er dus niet om heen om ook een beetje aan de logica te proeven.

In dit blog wordt weinig aandacht besteed aan logica. Het gaat het kader van het blog te buiten. Dat is jammer en eigenlijk ook wel een beetje onterecht, een leerling stoïcijn kreeg tijdens zijn opleiding heel wat logica te verstouwen. De stoïcijnen waren in hun tijd ware meesters in de logica en hebben zelfs een heel nieuwe vorm van logica uitgevonden: de zogenaamde propositielogica of zinslogica. Ik zou u dan ook zeker aanraden om u te verdiepen in de geheimen van deze wetenschap. Al was het alleen maar om te voorkomen dat u het willoze slachtoffer wordt van nepnieuws en allerlei drogredeneringen.