HULP BIJ LICHAMELIJKE PIJN

Pijn is een signaal dat er iets mis is met uw lichaam. Het is een signaal van uw zenuwen dat uw weefsels beschadigd zijn of beschadigd dreigen te raken. Dat maakt het van vitaal belang voor het goed kunnen blijven functioneren van uw lichaam. Zonder pijn zou u uw bestaan veelvuldig en onnodig in de waagschaal zetten. Er zijn drie soorten pijn acute, chronische en stresspijn. Acute pijn is heftig en heeft een aanwijsbare oorzaak. Er is sprake van een onmiddellijke lichamelijke beschadiging. Chronische pijn duurt langer en heeft doorgaans geen direct aanwijsbare oorzaak. De oorzaak is moeilijk te herleiden en het heeft geen waarschuwingsfunctie meer. Eigenlijk is deze vorm van pijn dan ook overbodig. U kunt echter ook lichamelijke pijn hebben zonder dat er fysiek iets mis is. Spanning of vermoeidheid kunnen pijn veroorzaken. Ook deze pijnvorm is doorgaans overbodig. U weet heus wel dat u gestrest of moe bent. U heeft geen pijn nodig om u dat te vertellen. Hoe dan ook pijn is een onaangenaam en soms zelfs ondragelijk gevoel. Een gevoel waar u het liefst zo snel mogelijk weer van af wilt.

De stoïcijnen beschouwen pijn niet als een emotie. Het is in hun ogen niets anders dan een waarschuwingssignaal dat een belangrijke functie heeft. Dat is bij acute pijn natuurlijk ook zo, maar dat neemt niet weg dat het een behoorlijk vervelend gevoel is, waar best een einde aan zou mogen komen op het moment dat de boodschap dat er een fysiek probleem bestaat is overgekomen. En chronische en stress pijn heeft al helemaal geen functie. Ondanks het feit dat stoïcijnen pijn niet zien als een te bestrijden passie kunnen stoïcijnse technieken toch een rol spelen bij het bestrijden en leren accepteren van pijngevoelens.

Het begint er mee dat u zich concentreert op het heden. Het verleden bestaat niet en ook de toekomst is er niet. U hebt alleen met het heden te maken. Fysiek lijden vindt nu plaats, niet in het verleden en ook niet in de toekomst. U hebt waarschijnlijk de gewoonte om uw pijn zo ver mogelijk weg te stoppen en te negeren. Jammer genoeg werkt dat niet, pijn is nogal opdringerig en heeft de neiging uw hele denken en doen te overheersen. Concentreer u dus op het heden, u kunt noch het verleden, noch de toekomst beheersen. Het heeft geen nut om er over te piekeren wanneer er een einde aan uw pijn zal komen, u kunt zich er beter op richten uw pijn te verduren zoals u die nu voelt.

Onderzoek en analyseer uw pijn, ontleed het in al zijn afzonderlijke gewaarwordingen. Wat is dit voor pijn? Steekt het, of is het branderig, zeurend of kloppend? Waar zit het? Kunt u de grenzen aanwijzen? Hoe intens is het? Is het altijd even hevig of wisselt het? Zo ja, hoe verandert het dan in de tijd? Stel u tenslotte de vraag wat het verband is tussen uw pijn en uw gedachten over uw pijn. Wat voor waardeoordelen verbindt u eraan?

Misschien komt u er dan achter dat uw pijn niet één enkele gewaarwording is, maar uit verschillende onderdelen bestaat. Wellicht zijn die losse onderdelen beter te verdragen dan de ervaring van alle bestanddelen samen. Dit geldt zowel voor echte fysieke pijn als voor emotionele pijn. Stoïcijnen ontleden vervelende indrukken om er zo beter mee om te kunnen gaan. Ze proberen daarbij niet te oordelen en hun pijn in neutrale termen te omschrijven. Dus niet: ‘ik heb zo’n verschrikkelijke pijn in mijn buik’, maar ‘ik voel op dit moment pijn in mijn buik’. Ook de ziekelijke stoïcijnse keizer Marcus Aurelius gebruikte deze ‘verdeel en heers’ techniek om beter met zijn pijn te kunnen omgaan.

Laat je niet overweldigen door het geheel van je gevoelens. Richt je niet op de pijn die je vermoedelijk nog zult krijgen, maar stel jezelf de vraag: Wat is er zo ondragelijk aan deze pijn? Je zult je dan schamen als je zegt dat het ondragelijk is. Herinner je er aan dat het niet de pijn uit het verleden of de pijn van de toekomst is waar je last van hebt, maar alleen de pijn in het hier en nu. Je zult er dan achter komen dat de pijn verschrompelt […]  en dat de pijn van dit geïsoleerde moment best te dragen valt. (Marcus Aurelius; Dagboeken; boek 8 hoofdstuk 36)

Marcus herinnert zich er aan dat het geen zin heeft om je de vele mogelijke negatieve uitkomsten van een vervelende situatie voor de geest te halen. We zijn niet zo goed in het voorspellen van wat ons staat te wachten en het risico bestaat dan ook dat u onnodig veel emotionele energie steekt in scenario’s die nooit zullen uitkomen. Op het moment dat de pijn werkelijkheid wordt is het vroeg genoeg om hem te confronteren. Bedenk dat u heel wat minder broos bent dan u misschien denkt, en dat u de meeste negatieve uitkomsten best zult kunnen verdragen. Epictetus zegt dat u sterft op het moment dat de pijn te heftig wordt en dat alle andere pijn dus te verdragen valt. Daarbij wijst hij er op dat u er altijd nog voor kunt kiezen om zelf naar buiten te gaan als de kamer u te rokerig wordt. Dat is misschien wel een wat schrale troost, maar het illustreert dat u misschien meer aan kunt dan u nu denkt.

Pijn is iets subjectiefs en iedereen heeft een andere pijngrens en beleeft zijn pijn op zijn eigen persoonlijke manier. Toch heeft het weldegelijk zin om te kijken hoe andere mensen met hun pijn omgaan. Als de pijn onvermijdelijk en actueel is zoek dan naar voorbeelden van mensen die al eerder dezelfde pijn hebben verdragen. U bent zeker niet de enige die dit moet ondergaan. Velen zijn u voorgegaan en velen zullen u nog volgen. U kunt moed putten uit de ervaringen van anderen die eenzelfde pijn hebben overwonnen.

Richt u op het heden en probeer uw pijn zo objectief en niet oordelend mogelijk te onderzoeken. Het opsplitsen van uw problemen in hun bestanddelen werkt verlichtend. Ook het voorbeeld van andere mensen kan u helpen om uw beproevingen beter te verdragen. Bedenk dat pijn iets is wat u in principe niet in uw macht hebt. Het gaat niet om de pijn zelf, maar om de manier waarop u er mee omgaat. Door uw mentale instelling tegenover pijn te veranderen kunt u uw draagkracht vergroten. Als u piekert over het onveranderbare verleden, of de onzekere toekomst dan staat u onvermijdelijk leed te wachten, omdat u zich onnodig bezig houdt met dingen die niet in uw macht liggen. Zwak uw negatieve waardeoordelen over actuele pijn zoveel mogelijk af. Kap elke opwelling tot zelfbeklag over vroeger leed resoluut af. Stop er mee om u zorgen te maken over mogelijk toekomstig leed en jammer niet over het leed dat u nu overkomt. Dat klinkt hardvochtig, maar het helpt wel en daar gaat het om.