In de vorige paragraaf heeft u gelezen dat uw emoties een evolutionaire
oorsprong hebben en dat ze een belangrijke rol speelden bij uw overleven. Die voor
een jager-verzamelaar essentiële gevoelens zijn in de moderne tijd vaak een
last geworden. Zonder duidelijke en rationele rede voelt u zich op het ene
moment vrolijk of zelfs uitgelaten, maar op een ander moment ronduit rot. Uw
humeur fluctueert nogal en dat is eigenlijk helemaal niet zo bijzonder. De
meeste mensen schieten in een oogwenk van vrolijk en opgewekt naar chagrijnig
of kwaad. Stoïcijnen willen echter graag dat u zich stabiel goed en prettig
voelt. Om te weten hoe ze dat voor elkaar willen krijgen is het goed om eerst
eens te kijken wat al die fluctuerende gevoelens nu eigenlijk zijn.
Biologen leggen, zoals we zagen, een verband tussen onze emoties
en genetische factoren. Maar dat zegt nog niets over wat emoties nu eigenlijk
zijn. Volgens diezelfde biologen is onze emotionele en mentale toestand het
gevolg van door de evolutie gevormde biochemische processen. Het zijn in hun
ogen niet bepaalde externe factoren die bepalen hoe we ons voelen. Nee onze
gemoedstoestand is het resultaat van de werking van hormonen en
neurotransmitters als dopamine, serotonine en oxytocine. U wordt niet gelukkig
van het vinden van uw grote liefde, het winnen van de loterij of het verkrijgen
van die belangrijke order. U wordt alleen gelukkig van door bepaalde stofjes
opgewekte aangename gevoelens in uw lichaam. U voelt u gelukkig door een storm
van elektrische stroompjes die door uw hersenen heen en weer flitsen en door
allerlei hormonen die daardoor in uw bloedbaan worden losgelaten.
Emoties zijn dan ook lichamelijk, het zijn veranderingen in
uw lichamelijke toestand. Als u emoties hebt ervaart u dingen als
hartkloppingen, rillingen, buikpijn, of u wordt duizelig, loopt rood aan,
krijgt knikkend knieën, voelt vlinders in uw buik. Kortom emoties gaan gepaard
met een heel scala aan meer of minder aangename en onaangename lichamelijke sensaties.
Deze aandoeningen zijn het gevolg van die hormonen en neurotransmitters.
Hormonen en neurotransmitters zijn chemische stofjes die allerlei lichamelijke
processen in werking zetten en besturen. Ze zijn het biochemische equivalent
van uw emoties.
Zo is adrenaline een stresshormoon dat vrijkomt in
levensbedreigende situaties en het lichaam in staat van paraatheid brengt om te
vechten of vluchten. U krijgt een versnelde ademhaling, verhoogde hartslag en
bloeddruk, verwijdde pupillen en u bent extra alert. Het gaat gepaard met
emoties als woede en angst. Cortisol is ook een stresshormoon, maar dan één dat
vrijkomt in spannende maar niet direct levensbedreigende situaties. Het gaat om
het soort spanning dat u voelt bij een sollicitatiegesprek of bij het betreden
van een nogal wilde kermisattractie. Het gaat gepaard met emoties als
irritatie, nervositeit en prikkelbaarheid. Dopamine komt onder prettigere
omstandigheden om de hoek kijken, het wordt ook wel het gelukshormoon genoemd.
Het geeft een goed gevoel en komt bijvoorbeeld vrij bij het luisteren naar
muziek, sport en bij een orgasme. Het leidt tot gevoelens van blijdschap, genot
en verlangen, maar het kan ook tot obsessies en verslaving leiden. Endorfine is
een verzachtend hormoon. Het stilt pijn na zware lichamelijke inspanning en
geeft gevoelens van plezier en vrolijkheid. Een ander bekend hormoon is
oxytocine, ook wel het knuffelhormoon genoemd. Het komt vrij bij sociaal contact
en bij dingen als knuffelen, verzorgen en seks. Het leidt tot gevoelens van
liefde en vertrouwen, maar ook tot jaloezie en liefdesverdriet. Serotonine is
een neurotransmitter die gevoelens van trots en zelfvertrouwen opwekt en het
bekende testosteron is één van de chemische verbindingen die voor uw
geslachtsdrift zorgt.
Dit is nog maar een deel van de bekende hormonen en
neurotransmitters die verantwoordelijk zijn voor uw emoties. Bovendien ligt het
allemaal nog een stuk complexer dan dit overzichtje lijkt te suggereren. De verschillende
stoffen werken op elkaar in en verschillende combinaties en concentraties
leveren allemaal ook weer verschillende emotionele toestanden op. Emotionele
toestanden die van cruciaal belang zijn voor uw leven en overleven als mens. Ze
zorgen ervoor dat uw lichaam adequaat reageert op prikkels uit de buitenwereld.
Het zou best kunnen dat ze uw leven al een paar keer gered hebben. Ze bepalen
voor een belangrijk deel wat u doet en hoe u zich voelt. Zonder een flinke
adrenaline stoot was u misschien niet op tijd opzij gesprongen voor die
aanstormende vrachtwagen, en zonder een flinke stoot oxytocine was u
waarschijnlijk nooit verliefd geraakt op uw huidige partner.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten