Mensen die dat zeggen gaan uit van de regel dat ze worden
overvallen door hun gevoelens van angst, woede en verdriet. Als dat zo is dan
kunt u ook echt niets doen aan hoe u zich voelt. Externe gebeurtenissen of de
handelingen van andere mensen bepalen wat voor emoties u ervaart. U bent een
soort biologische robot, een biljartbal op het groene laken van het leven. Een
tikje van links en u rolt vol automatisch op het volgende balletje af. Een
verkeerde opmerking of blik en u zit meteen in de hoogste boom. Als u zich door
deze regel laat leiden bent u gedoemd ongelukkig te worden. U accepteert op
voorhand dat u er toch niets aan kunt doen. En dan te bedenken dat het de stoïcijnen
zijn die voor fatalisten worden uitgemaakt.
In dit stadium van de cursus weet u ondertussen dat stoïcijnen
een dergelijke gedragsregel pertinent verwerpen. Het mag dan zo zijn dat u de
gebeurtenissen in de wereld en het gedrag van anderen niet in uw macht hebt,
maar over uw emotionele reacties daarover hebt u weldegelijk controle. Het is wel
een controle die met veel pijn en moeite veroverd moet worden. Het begint er al
mee dat u over uw eerste reactie geen invloed hebt. Dat wat de stoïcijnen een
pre-emotie en wij tegenwoordig een reflex noemen ligt buiten uw bewuste sfeer
van invloed. Het is echter weldegelijk een (on)bewuste keuze om vervolgens al
dan niet in te stemmen met die reflexieve emotionele reactie. Uiteindelijk bent
u het zelf die kiest voor de emoties die u voelt. Het zijn uw eigen oordelen en
gedachten die u boos, verdrietig en bang maken. Maar u kunt denken wat u wilt,
dus kunt u ook voelen wat u wilt.
Dit is de kern van de stoïcijnse ethiek. Het is echter niet
eenvoudig om u altijd maar bewust te zijn van uw emotionele keuzes. Waarschijnlijk
schieten uw gedachten de hele dag door van hort naar her. ‘Hoe kan ik ooit mijn
gevoelens leren beheersen als ik nog niet eens mijn eigen gedachten onder
controle kan houden?’ zult u zich misschien afvragen. Het is moeilijk maar toch
is het mogelijk. U bent het nu eenmaal gewend om het grootste deel van uw
wakende leven als een biologische robot te gedragen, en u beschikt over een
heel scala aan geautomatiseerde gedachtentreinen die u in sneltreinvaart naar
uw emoties voeren. De in de loop van uw leven verzamelde ervaringen en in de jaren
gevormde gedragspatronen hebben u opgescheept met een aantal van die treinen. Dat
is niet persé slecht, maar als zo’n ingebakken gedachtentrein u rechtstreeks
naar een vervelende passie voert dan is het de moeite waard u daar voortaan
bewust van te worden.
Zolang u zichzelf blijft vertellen dat niet u maar het
noodlot en het gedrag van anderen schuldig zijn aan uw ellende, verdriet en
woedeaanvallen bent u gedoemd om ongelukkig te blijven. Gooi dat fatalisme nu
eens overboord en pak het stuurwiel in uw handen. U bent het zelf die de
richting van uw emoties in de hand hebt. Het spook van uw eigen verbeelding kan
u alleen in zijn greep krijgen als u hem de kans geeft. Grijp uzelf bij de
kladden als u weer eens in één van die vervelende gedachtentreinen terecht komt
die u rechtstreeks naar een rot gevoel voeren en zeg tegen uzelf: ‘Daar heb je
weer zo’n onrealistische irreële gedachte, kappen! Ik kan wel voor mezelf
denken.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten