EEN OEFENING IN LICHAMELIJKE WEERBAARHEID

Uw aversie tegen ongemak is er een belangrijke oorzaak van dat u de beheersing over uw stemmingen en gedachten verliest. Elke vorm van lichamelijk ongemak leidt automatisch ook tot geestelijk ongemak. Als u hongerig bent, pijn hebt of oververmoeid bent, staat ook uw geest onder spanning. Op een moment dat u zich niet helemaal lekker voelt kunt u dan ook beter moeilijke uitdagingen vermijden. Probeer niet de stoere meid of bink uit te hangen en stel dat moeilijke gesprek of die zware opdracht gewoon een paar dagen uit. Ook Musonius Rufus wist dat lichamelijk ongemak als pijn, vermoeidheid en kou vaak tot emotionele onevenwichtigheid leidt. Hij wist ook dat je je kunt harden tegen dergelijke vormen van licht lichamelijk ongemak. Met oefeningen kun je je ‘pijngrens’ een stukje verschuiven. Gek genoeg kun je door jezelf zo nu en dan een klein beetje te pesten, je leven een stukje prettiger maken. Hij stelde zijn leerlingen dan ook bloot aan oefeningen om ze te harden. Het stoïcisme is nu eenmaal meer dan een theoretisch raamwerk, het is een praktijk. Musonius zei het zo:

“Het stoïcisme kent twee soorten oefeningen, de ene soort is gericht op het verstand en de andere soort op zowel het lichaam als het verstand. We trainen ons op beide gebieden wanneer we ons blootstellen aan kou, hitte, dorst, honger, kleine porties, harde bedden, afzien van pleziertjes en pijn lijden zonder te klagen. Door dit soort oefeningen wordt ons lichaam gehard zodat het zo robuust en sterk wordt dat het ook echte ontberingen kan verdragen”. (Musonius Rufus; Colleges; hoofdstuk 6)

Hij roept u hier niet op tot zelfkastijding. Stoïcijnen zijn zeker geen asceten en al helemaal geen masochisten, maar door vrijwillig zo nu en dan wat kleine ontberingen te ondergaan kunt u zich harden voor toekomstige tegenslag. U bouwt zelfvertrouwen op en merkt dat u heel goed in staat bent allerlei tegenslagen te incasseren. Als u eenmaal weet dat u het aan kunt bent u ook minder bang voor de toekomst. Iemand die nog nooit kou of honger heeft geleden is vaak buitensporig bang zijn huidige comfort en luxe te moeten opgeven. Met deze oefening zult u leren sneller en met minder tevreden te zijn. In situaties waarin uw hedonistische buurman zich onprettig voelt zult u zich nog steeds comfortabel en tevreden voelen. Dit geeft u de gemoedsrust waar een stoïcijn naar zoekt. Bovendien leert u bij deze oefening, net als bij de negatieve visualisatie, de dingen die u hebt beter te waarderen. Een warme kamer is pas echt lekker als u eerst een wandeling door de kou hebt gemaakt en een maaltijd smaakt zoveel beter als u echt honger hebt. U bent minder snel ontevreden en u geniet meer van wat u hebt. Kortom een prachtige oefening voor een leerling stoïcijn.

Met deze oefening gaat u uzelf kleine lichamelijke ontberingen opleggen. Kies iedere maand een paar dagen waarin u uzelf verplicht om in armoede te leven. U zou een paar dagen kunnen vasten of alleen maar brood eten, geen koffie, thee of andere dranken drinken, maar alleen water. Draag in de winter eens een dunne jas en zet de verwarming laag of neem een koude douche. Slaap eens een paar nachten niet op uw heerlijke zachte en donzige matras, maar op een matje op de grond. Of probeer eens een week met niet meer dan €25 in uw portemonnee rond te komen. U zult vast nog wel een paar andere ontberingen weten te verzinnen.

Kies lichamelijk ongemak waarvan u weet dat het bij u emotionele spanning oplevert. Als u, bijvoorbeeld, weet dat u narrig wordt waanneer u het koud hebt, kunt u zichzelf trainen door de thermostaat een paar uur per dag een graadje lager te zetten, of door een korte wandeling te maken met een eigenlijk te dunne jas. Maak de uitdaging niet te zwaar. Rek uw grenzen op, maar zorg dat u ze niet overschrijdt.

Een wat gemakkelijkere variant op deze oefening is het zo nu en dan laten schieten van een pleziertje. Neem eens een glas water als u een glas wijn wordt aangeboden, laat de Franse schimmelkaasjes staan en sla eens een aflevering van uw favoriete serie over. Niet omdat u bang bent om alcoholist of te dik te worden, maar alleen om uw zelfbeheersing te trainen.

U zult merken dat dit soort ongemakken heel wat minder erg zijn dan ze u in eerste instantie toeschijnen. Al was het maar omdat deze ontberingen voor miljarden mensen de dagelijkse praktijk zijn. U zult leren dat ook u zo kunt leven en bovendien de eenvoudige luxe van uw dagelijkse bestaan des te meer leren waarderen. Denk er aan dat dit soort oefeningen geen doel op zich worden. Zelfkwelling is een christelijke deugd, maar zeker geen stoïcijnse. Deze oefening roept u op tot gematigde zelfontzegging en niet tot ascese. De kleine ontberingen die u uzelf aandoet zijn enkel en alleen bedoeld om u een beetje te harden zodat u minder snel uw kalmte verliest als er iets mis gaat.

Deze oefening lijkt misschien wel erg streng en vervelend, maar u zult al gauw merken dat het in de praktijk reuze meevalt. In wezen is het tenslotte niets anders dan wat miljoenen mensen tijdens hun vakantie doen als ze hun comfortabele huizen verruilen voor een tentje of een caravan. Zelfs padvinders kunnen dat aan. Dus zo heel zwaar zal het toch niet zijn? Heel veel mensen sloven zich uit in de sportschool en ondergaan geheel vrijwillig allerlei lichamelijke ontberingen voor hun gezondheid en uiterlijk. Een beetje ongemak voor een paar dagen moet dan toch wel te dragen zijn?