De zoektocht naar geluk is een eeuwenoud thema dat filosofen, denkers en gewone mensen door de eeuwen heen heeft beziggehouden. Een van de meest invloedrijke benaderingen komt van de stoïcijnen, centraal in hun filosofie staat het concept van virtuositeit, of deugd, als de sleutel tot werkelijk geluk.
De stoïcijnse filosofie draait om het ontwikkelen van een innerlijke rust en onverstoorbaarheid te midden van de wisselvalligheden van het leven. De oude stoïcijnen geloofden dat de wereld wordt bestuurd door een goddelijke rede (logos) en dat alles wat gebeurt een natuurlijk onderdeel is van een groter, rationeel plan. Binnen deze kosmische orde kunnen we geen controle uitoefenen over externe gebeurtenissen, maar wel over onze eigen reacties daarop. Moderne stoïcijnen staan wat kritischer ten opzichte van de vermeende goddelijkheid van die logos, maar ook de oude stoïcijnen noemden die ‘god’ vaker gewoon de ‘natuur’ of de ‘natuurwetten’. Net als veel oude stoïcijnen beschouwen de meeste moderne stoïcijnen de logos of natuurlijke rede als het geheel van natuurwetten die de gang van zaken in het universum ‘bestuurt’.
Stoïcijnen streven ernaar om hun leven in overeenstemming met de natuur te leiden. Een leven in overeenstemming met de logos, met de manier waarop de werkelijkheid in elkaar steekt. Dit is wat ze een virtuoos leven noemen. De Stoïcijnen verwijzen met "virtus" (de Latijnse term) of "arete" (de Griekse term) naar een concept dat het beste kan worden vertaald als "excellentie" Het verwijst naar het hoogste niveau van perfectie dat een mens kan bereiken. Het is een continu streven naar zelfverbetering en persoonlijke groei. Het is een dynamisch proces dat nooit volledig wordt voltooid, maar altijd een doel blijft om na te streven. In de ogen van een stoïcijn bent u dan ook virtuoos op het moment dat u optimaal gebruik maakt van de eigenschappen en talenten die u van nature bezit. Virtuositeit is daarmee de kernwaarde en het hoofddoel van een stoïcijn. Volgens de stoïcijnen is de sleutel tot geluk het leven in overeenstemming met de natuur en de rede, wat betekent dat u moet streven naar virtuositeit of aretè.
Voor de stoïcijnen is geluk daarom dan ook geen emotionele toestand, maar een toestand van leven in overeenstemming met de rede en de natuur. Virtuositeit stelt individuen in staat hun daden af te stemmen op hun rationele begrip van de wereld, waardoor innerlijke vrede en tevredenheid worden bereikt. Virtuositeit is het hoogste goed en de enige ware bron van geluk. In een eerdere paragraaf kwamen de hoofddeugden wijsheid, moed, rechtvaardigheid en zelfbeheersing al tegen. Deze deugden leiden tot eudaimonia, een staat van welbevinden en vervulling die voortkomt uit het leven volgens onze hoogste natuur.
1. Wijsheid: Deze deugd omvat het juiste begrip van de wereld en het vermogen om goede oordelen te vellen. Wijsheid stelt individuen in staat onderscheid te maken tussen wat binnen hun controle ligt en wat niet, wat leidt tot rust door zich te concentreren op interne toestanden in plaats van op externe omstandigheden.
2. Moed: Moed stelt u in staat om uitdagingen en tegenslagen met veerkracht het hoofd te bieden. Het is de kracht om juist te handelen als er sprake is van angst of moeilijkheden, waarbij uw integriteit en morele principes behouden blijven.
3. Rechtvaardigheid: Deze deugd vertegenwoordigt eerlijkheid en het vermogen om anderen met respect en gelijkheid te behandelen. Rechtvaardigheid gaat over het handhaven van de harmonie in sociale relaties en het bijdragen aan het algemeen welzijn.
4. Matigheid: Matigheid is zelfbeheersing en gematigdheid. Het stelt u in staat verlangens en impulsen te beheersen en ervoor te zorgen dat uw verlangens en angsten u niet belemmeren in het leiden van een virtuoos leven.
In tegenstelling tot veel moderne opvattingen waarin geluk vaak afhankelijk is van externe omstandigheden zoals rijkdom, succes of relaties, benadrukken de stoïcijnen dat werkelijk geluk intern en onafhankelijk van dergelijke factoren is. Het is eerder de ontwikkeling van persoonlijke uitmuntendheid en moreel karakter die tot een vervullend en sereen leven leiden. Epictetus, een prominente stoïcijnse filosoof, stelde: "Het zijn niet de dingen zelf die ons van streek maken, maar onze oordelen over die dingen." Door onze percepties en oordelen te beheersen, kunnen we een staat van innerlijke vrede bereiken, ongeacht de externe omstandigheden.
Het stoïcijnse concept van virtuositeit blijft vandaag de dag relevant als leidraad voor het bereiken van geluk en vervulling in een vaak chaotische en onvoorspelbare wereld. Moderne interpretaties van het stoïcisme leggen de nadruk op praktische strategieën voor het ontwikkelen van deugd en het omgaan met stress en tegenspoed. Laten we een paar van die strategieën die de stoïcijnse filosofie biedt om virtuositeit en daarmee geluk te cultiveren eens wat beter bekijken:
1.Negatieve visualisatie: Uzelf voorbereiden op mogelijke tegenslagen en oefenen hoe u erop kunt reageren. Dit houdt in dat u zich regelmatig de mogelijkheid voorstelt van verlies en tegenslag. Dit helpt om waardering te ontwikkelen voor wat u hebt en om veerkracht op te bouwen tegenover mogelijke toekomstige tegenslagen.
2. Trichotomie van controle: Het onderscheid maken tussen wat binnen uw controle ligt en wat niet. Door alleen energie te besteden aan zaken waar u invloed op heeft, kunt u zich beschermen tegen onnodige zorgen en frustraties. Het stoïcisme leert dat dingen die buiten uw controle liggen – zoals rijkdom, gezondheid en sociale status – onverschillig staan tegenover geluk. Het gaat erom hoe u op deze externe factoren reageert. Virtuositeit houdt in dat je je concentreert op je interne toestand en reacties, die je zelf kunt beheersen.
3. Contemplatie: Kritisch nadenken over uw eigen gedachten, overtuigingen en waarden. Praktijken zoals mindfulness en reflectieve journaling kunnen u helpen een groter zelfbewustzijn en een rationele controle over uw gedachten en daden te ontwikkelen. Dagelijkse zelfreflectie helpt om bewust te blijven van uw handelingen en gedachten, en om deze te toetsen aan de stoïcijnse deugden.
4. Stoïcijnse meditatie: Oefeningen om uw geest te kalmeren en u te concentreren op het heden. Mindfulness en boeddhistische aandoende meditaties kunnen u hierbij ondersteunen.
Hoewel de stoïcijnse filosofie duizenden jaren oud is, blijft haar boodschap relevant in de moderne wereld. In een tijdperk van constante verandering en onzekerheid kunnen de principes van stoïcisme helpen om een gevoel van stabiliteit en innerlijke vrede te vinden. Door de focus te verleggen van externe omstandigheden naar interne deugden, biedt het stoïcisme een krachtige benadering om een vervuld en gelukkig leven te leiden. Het stoïcijnse perspectief op geluk benadrukt dat ware tevredenheid voortkomt uit het cultiveren van virtuositeit en het leven in overeenstemming met de natuur en de rede. Door u te concentreren op wat binnen uw controle ligt en te streven naar innerlijke deugd, kunt u een staat van eudaimonia bereiken, onafhankelijk van de grillen van het lot. Deze tijdloze wijsheid biedt een waardevolle leidraad voor iedereen die op zoek is naar duurzaam geluk en vervulling.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten